In februari 2024 sprak de parlementaire enquêtecommissie onder leiding van Michiel van Nispen duidelijke taal: de Nederlandse overheid faalde op alle niveaus. In het rapport Blind voor mens en recht werd haarscherp aangetoond hoe wetgeving, uitvoering en toezicht burgers systematisch vermorzelden. Er was geen oog meer voor de mens, geen werkende rechtsbescherming, en bovenal: geen politieke verantwoordelijkheid.
Een jaar later zien we het opnieuw gebeuren, dichter bij huis dan velen lief is: bij Jeugdbescherming Noord. En de lokale politiek? Die kijkt stilzwijgend toe.
In het rapport werd de toeslagenaffaire beschreven als het dieptepunt van een falend systeem.
• Dat ouders structureel werden gewantrouwd,
• Dat uitvoeringsorganisaties oncontroleerbaar waren geworden,
• Dat de politiek wegkeek,
• Dat democratische controle tekortschoot.
de overheid had fundamenteel gefaald in het beschermen van haar burgers. Niet incidenteel, maar structureel. Niet per ongeluk, maar ingebakken in het systeem. Diezelfde dynamiek zien we nu terug bij Jeugdbescherming Noord. De inspectie luidt herhaaldelijk de noodklok. Kinderrechters doen noodkreten. Ouders en kinderen blijven in de kou staan. En gemeenten, als wettelijke opdrachtgevers, blijven stil.
Wat hier gebeurt, is geen abstract beleidsprobleem of ‘complex dossier’. Dit gaat over kinderen in Assen, Emmen, Groningen, Stadkanaal. Kinderen die onder toezicht staan, maar feitelijk zonder bescherming verkeren. De gemeenten in Groningen en Drenthe zijn gezamenlijk opdrachtgever van Jeugdbescherming Noord. Zij stellen het budget beschikbaar. Zij tekenen de contracten. Zij krijgen signalen van falen en kiezen vervolgens voor stilstand.
Men verschuilt zich achter verbeterplannen en overlegstructuren. Maar ondertussen verandert er voor de gezinnen niets. Integendeel: ze raken verder beschadigd door een systeem dat claimt hen te beschermen. Het rapport van Van Nispen concludeerde dat falen van uitvoering uiteindelijk altijd terug te voeren is op politiek onvermogen. Dat geldt niet alleen in Den Haag – dat geldt net zo goed voor gemeenteraden, colleges en wethouders in het Noorden.
Wanneer je als gemeenteraad toestaat dat een instelling jarenlang structureel tekortschiet zonder zichtbare consequentie, zonder transparantie, zonder herziening van de subsidierelatie ben je geen toeschouwer meer. Dan ben je medeverantwoordelijk. De aanbevelingen uit het rapport zoals rechtsstatelijk toezicht, mensgericht beleid, handhaving op uitvoering zijn óók toepasbaar op gemeentelijk niveau. Maar die vertaling blijft uit.
De lokale politiek moet stoppen met afwachten. Om onze collega raadsleden de ernst van de situatie duidelijk te maken zijn we dit meldpunt gestart. Door jullie verhalen te bundelen en de kracht van de massa hopen we verandering te bewerkstelligen.
Zwijgen is voor ons geen optie. Het falen van de rechtsstaat begint klein: met een contract dat wordt getekend zonder controle. Met een raad die niet doorvraagt. Met een college dat zich verschuilt achter andermans verantwoordelijkheden. Blind voor mens en recht was bedoeld als breekpunt. Maar als we niet ingrijpen, is het slechts een voetnoot. En de prijs wordt opnieuw betaald door de kinderen die we zouden moeten beschermen.
Tirza van Brakel-Engberts
Reactie plaatsen
Reacties